Programy szpiegujące. Czym są i jak je rozpoznać

?Programy szpiegujące? to ogólny termin używany wobec programów wykazujących określone zachowania, takie jak wyświetlanie reklam, gromadzenie danych osobowych lub zmiana konfiguracji komputera, na ogół bez uprzedniego uzyskania zgody użytkownika.

Programy szpiegujące często związane są z oprogramowaniem wyświetlającym reklamy (zwanym adware) lub oprogramowaniem śledzącym informacje o charakterze osobistym lub poufnym.

Nie oznacza to, że każde oprogramowanie, które wyświetla reklamy lub śledzi działania użytkownika online jest złe. Użytkownik może na przykład zarejestrować się w usłudze oferującej darmową muzykę, gdzie ?opłatę? stanowi zgoda na otrzymywanie ukierunkowanych reklam. Jeśli użytkownik zrozumiał zasady użytkowania i wyraził na nie zgodę, to prawdopodobnie uznał to za korzystny układ. Użytkownik może nawet wyrazić zgodę na śledzenie przez firmę jego działań online, co pozwoli określić, jakie reklamy powinien oglądać.

Inne rodzaje programów szpiegujących wprowadzają w komputerze zmiany, które mogą być denerwujące i powodować spowolnienie pracy i awarie komputera.

Programy te mogą zmieniać ustawienia strony głównej lub strony wyszukiwania w przeglądarce sieci Web lub dodawać do niej niepotrzebne lub niechciane składniki. Sprawiają one także, że przywrócenie oryginalnych ustawień staje się bardzo trudne.

W każdym przypadku kluczową sprawą jest, czy użytkownik (lub inna osoba korzystająca z jego komputera) rozumie działanie tego oprogramowania i wyraził zgodę na zainstalowanie go na komputerze.

Istnieje szereg sposobów, w jakie programy szpiegujące i inne rodzaje niechcianego oprogramowania mogą wnikać do komputera. Często spotykaną sztuczką jest potajemna instalacja takiego programu w trakcie instalacji innego, pożądanego przez użytkownika oprogramowania, na przykład programu do udostępniania plików muzycznych lub filmowych.

Przed zainstalowaniem jakiegokolwiek programu na komputerze należy dokładnie przeczytać wszystkie wyłączenia odpowiedzialności, w tym umowę licencyjną i zasady zachowania poufności informacji. Czasami fakt instalacji niechcianego oprogramowania podczas instalowania innego programu jest udokumentowany, ale stosowna informacja może znajdować się na końcu umowy licencyjnej lub zasad zachowania poufności informacji.

Oznaki obecności programów szpiegujących

Jeśli działanie komputera zaczyna odbiegać od normy lub występuje któryś z wymienionych poniżej objawów, może to oznaczać, że w komputerze zainstalowany został program szpiegujący lub innego rodzaju niechciane oprogramowanie.

Cały czas widoczne są reklamy w okienkach wyskakujących. Niechciane oprogramowanie czasem bombarduje użytkownika reklamami w okienkach wyskakujących, które nie są związane z żadną konkretną odwiedzoną stronę sieci Web. Ich treść dotyczy często materiałów dla dorosłych lub innych stron sieci Web, których zawartość może zostać uznana za niepożądaną. Jeśli reklamy w okienkach wyskakujących wyświetlane są natychmiast po włączeniu komputera lub gdy użytkownik nie korzysta z Internetu, może to oznaczać, że komputer jest zainfekowany przez program szpiegujący lub innego rodzaju niechciane oprogramowanie.

Ustawienia użytkownika uległy zmianie i nie można przywrócić ich do pierwotnego stanu. Niektóre rodzaje niechcianego oprogramowania mogą zmieniać ustawienia strony głównej lub strony wyszukiwania. Oznacza to, że bezpośrednio po uruchomieniu przeglądarki sieci Web lub po wybraniu polecenia wyszukiwania może zostać wyświetlona strona, której użytkownik nie rozpoznaje. Nawet jeśli użytkownik zna sposób dostosowania tych ustawień, może się okazać, że zmiany pojawią się ponownie po każdym uruchomieniu komputera.

Przeglądarka sieci Web zawiera dodatkowe składniki, których użytkownik nie pobierał. Programy szpiegujące i inne rodzaje niechcianego oprogramowania mogą dodawać do przeglądarki sieci Web paski narzędzi, których użytkownik nie chce lub nie potrzebuje. Nawet jeśli użytkownik zna sposób usunięcia tych pasków narzędzi, może się okazać, że pojawią się one ponownie po każdym uruchomieniu komputera.

Komputer działa powoli. Programy szpiegujące i inne rodzaje niechcianego oprogramowania nie muszą być projektowane tak, by działały wydajnie. Zużywanie przez nie zasobów, potrzebnych do śledzenia działań użytkownika i wyświetlania reklam, może powodować spowolnienie pracy komputera i występowanie błędów w działaniu oprogramowania, co z kolei może prowadzić do awarii komputera.

Nagły wzrost liczby awarii określonego programu lub większe niż zwykle spowolnienie pracy komputera podczas wykonywania rutynowych zadań może oznaczać, że doszło do infekcji przez program szpiegujący lub innego rodzaju niechciane oprogramowanie.